Namalować katolicyzm od nowa. Jarosław Modzelewski i Ignacy Czwartos w katedrze na Pradze

Na wystawie obejrzymy interpretacje drugiej tajemnicy radosnej autorstwa profesora Jarosława Modzelewskiego, Ignacego Czwartosa, prof. ASP we Wrocławiu Jacka Dłużewskiego, Wojciecha Głogowskiego, Jacka Hajnosa OP, dr. Krzysztofa Klimka, Bogny Podbielskiej, Beaty Stankiewicz, prof. Grzegorza Wnęka i przedstawicielki młodego pokolenia artystów – Ewy Czwartos.

Każdy z twórców przygotował po dwa obrazy, jeden w dużym formacie dla przestrzeni sakralnej, drugi w mniejszym wymiarze dla kultu domowego.

Prostota obrazów Bogny Podbielskiej

Tematyka jest istotna, ale obrazy pokazują też spotkanie dwóch kobiet. Każdy z twórców to spotkanie pokazał w inny sposób, inną metodą, ale każde z prezentowanych dzieł nie pozostawi widza obojętnym. Mroczne sklepienia podziemi katedry dodają spotkaniu z tym malarstwem niewątpliwie dodatkowego waloru.

Widzimy więc spotkanie na tle Tatr jakby to tam, a nie w ziemi Świętej miało ono miejsce. To spojrzenie Krzysztofa Klimka. Na obrazie o. J. Hajnosa oglądamy też niezwykłe światło przypominające grę światłem jak u Caravaggia, chociaż są i tacy, którym jego dzieło przypomina obrazy z czasów socrealizmu.

Czytaj więcej

Kultura

Nagroda Turnera 2024 dla Jasleen Kaur

Jedną z najbardziej prestiżowych nagród artystycznych w Wielkiej Brytanii zdobyła 38-letnia szkoc...

Urzeka prostota obrazów Bogny Podbielskiej czy Beaty Stankiewicz.

Bogna Podbielska pokazała w prosty, acz przejmujący sposób moment symbolicznego przejęcia odpowiedzialności. Już nie starsza osoba opiekuje się młodszą, ale młodsza starszą. A ta oddaje się w czułe jej objęcie.

W czasach kiedy macierzyństwo staje się niemodne, ten obraz nabiera podwójnego znaczenia.

Dariusz Karłowicz w czasie kuratorskiego oprowadzania po wystawie powiedział zdanie, które na długo utkwiło mi w sercu: „Każdy kto miał przywilej opiekowania się przed śmiercią swoim starym rodzicem wie, o czym mówię i o czym opowiada ten obraz”.

Czym jednak jest tajemnica obrazu, a czym obraz tajemnicy? Czy można pokazać to, co niewidzialne i jednocześnie tak fundamentalne?

Zobrazowanie tajemnicy spotkania, treści Ewangelii, pokazanie go we współczesny sposób wydawać mogłoby się zadanie niełatwym. Wszyscy twórcy jednak z tego zadania wywiązali się znakomicie, każdy oczywiście w charakterystyczny dla siebie sposób. Każdemu warto poświęcić chwilę, przyglądając się nie tylko walorom malarskim, ale i sposobowi, w jaki dany twórca podszedł do zadanego mu tematu.

Scena Nawiedzenia

W katalogu towarzyszącym wystawie jej kurator Dariusz Karłowicz pisze: „Druga tajemnica radosna. Porywająco piękna, ale i trudna. Szczególnie trudna, jeśli spróbować zawrzeć ją w obrazie, który przez to, co widać, pokierować ma w głąb – w stronę tego, co najważniejsze.

A co widać? Górzysta okolica, spotkanie dwóch bliskich sobie kobiet, starej i młodej. Starsza w widocznej ciąży. Nastrój? Z pewnością cieszą się na swój widok, więc radość. Ale to nie wszystko. Jest tu cała paleta barw, od zaskoczenia po ciekawość, życzliwość, oddanie, nawet czułość.

Dla obu kobiet to spotkanie jest wyjątkowe, wykracza poza granice codzienności, odżywia nadzieje pokoleń, zapowiada wielkie wydarzenia. Obie weszły już w krąg Wielkiej Tajemnicy.

Tradycja mówi, że w Scenie Nawiedzenia Stary Testament spotyka się z Nowym, matka ostatniego proroka z matką Mesjasza, św. Jan Chrzciciel z wcielonym słowem.

Czytaj więcej

Malarstwo

Tadeusz Kuntze w XVIII-wiecznym Rzymie

Najnowsza wystawa na Wawelu „Oko malarza. Tadeusz Kuntze (1727–1793)” przypomina niezwykłego pols...

W Katechizmie Kościoła Katolickiego uwagi o malarstwie sakralnym znalazły się w rozdziale o ósmym przykazaniu, jest to wskazówka,  której nie wolno przeoczyć. Umieszczenie ich właśnie tu, gdzie mowa o świadectwie, a nie tam, gdzie mowa o wystroju świątyń, liturgii, jest decyzją o podstawowym dla filozofii i teologii sztuki znaczeniu.

Zdaniem autorów Katechizmu, malarstwo sakralne to jedna z form świadectwa. To daje do myślenia.

Wystawa jest częścią większego projektu „Namalować katolicyzm od nowa”, którego celem jest ożywienie sztuki sakralnej w Polsce i powrót do kościołów obrazów wysokiej klasy artystycznej.

Przez wieki Kościół był mecenasem sztuki. W pewnym momencie jednak zamówienia zaczęły się zmniejszać i ograniczać do powielania szablonów. Wystawa Nawiedzenia jest trzecią już po wystawach współczesnych wizerunków Jezusa Miłosiernego (2022) i Zwiastowania (2023).

Namalować katolicyzm od nowa

Projekt „Namalować katolicyzm od nowa” gromadzi artystów i intelektualistów przekonanych o potrzebie odrodzenia sztuki sakralnej w Polsce w duchu tradycji malarstwa zachodniego. W ramach projektu co roku powstają obrazy sakralne zamawiane u 10 znakomitych malarzy. Obrazy pokazywane są w Rzymie oraz w różnych miastach Polski. Przed przystąpieniem do pracy twórcy biorą udział w kilkudniowych warsztatach prowadzonych przez teologów i historyków sztuki  - m.in.  o. prof. Bogusława Kochaniewicza, o. prof. Jarosława Kupczaka. Częścią akcji są też wykłady, seminaria, konferencje oraz wydana seria książek.

Bp Romuald Kamiński, nawiązując do tajemnicy Nawiedzenia i zarazem tematu wystawy, powiedział podczas jej otwarcia, że „Maryja uczy czegoś istotnego, czyli służby drugiemu człowiekowi”. Wskazał, że jest to „idealny wzorzec na ten czas, kiedy służba nie jest w cenie, lecz panowanie i wszelka przemoc”.

Wystawę można obejrzeć do 12 stycznia 2025 roku, w podziemiach katedry warszawsko-praskiej (ul. Floriańska 3 w Warszawie), od poniedziałku do soboty w godzinach 12:00-19:00 oraz w niedzielę w godzinach 10:00-20:00. Wstęp wolny.

Organizatorami projektu są: Teologia Polityczna, Fundacja Świętego Mikołaja oraz Instytut Kultury św. Jana Pawła II z Papieskiego Uniwersytetu św. Tomasza z Akwinu (Angelicum) w Rzymie.

Wydarzenia towarzyszące:

3 grudnia (wtorek), „Teologowie – obraz po obrazie”, godz.18:00, Tomasz Grabowski OP, Marcin Majewski, s. Joanna Nowińska, Barbara Strzałkowska

10 grudnia (wtorek), „Krytycy – obraz po obrazie, godz. 18:00, Juliusz Gałkowski, Anna Kilian, Liliana Sonik, Marta Tarabuła